Opryszczkowe zapalenie jamy ustnej – objawy, leczenie, powikłania
Opryszczkowe zapalenie w jamie ustnej to infekcja, która jest wywołana wirusem opryszczki pospolitej HSV. Wirus HSV najczęściej atakuje dzieci, a według WHO nawet 67% populacji przeszło tego typu zakażenie w dzieciństwie. Jakie objawy powoduje opryszczkowe zapalenie w obrębie jamy ustnej i jak mu przeciwdziałać?
- Czym jest opryszczkowe zapalenie w jamie ustnej?
- Objawy opryszczkowego zakażenia jamy ustnej
- Opryszczkowe zapalenie jamy ustnej – czas choroby
- Diagnoza opryszczkowego zapalenia jamy ustnej
- Leczenie opryszczkowego zapalenia jamy ustnej
- Opryszczkowe zapalenie jamy ustnej – jakie są powikłania?
- Opryszczkowe zapalenie jamy ustnej – profilaktyka
Czym jest opryszczkowe zapalenie w jamie ustnej?
Opryszczkowe zapalenie jamy ustnej w pierwszej fazie choroby infekuje komórki w tkankach nabłonkowych, na przykład w łukach podniebiennych, tylnej ścianie gardła, błonie śluzowej policzków czy podniebieniu miękkim. Może być bezobjawowe; w niektórych przypadkach pojawiają się bolesne pęcherzyki, które pękają, pozostawiając bolesne nadżerki. Często pojawia się też powiększenie węzłów chłonnych.
Herpes simplex virus, czyli wirus odpowiedzialny za zakażenie, pojawia się w organizmie najczęściej w dzieciństwie. Warto przy tym dodać, że pozostaje tam już na zawsze. Występowanie zmian pęcherzykowych nie zawsze jest objawem; wirus może gromadzić się także w końcówkach nerwów, co grozi uszkodzeniem rogówki, a nawet utratą wzroku.
Jak dochodzi do zakażenia opryszczką?
Przyczyny zapalenia u małych dzieci upatruje się przede wszystkim w przeniknięciu wirusa bezpośrednio do jego organizmu. U osób dorosłych uaktywnienie się wirusa ma związek z różnymi czynnikami. Dochodzi wtedy do powiększenia węzłów chłonnych, a symptomem charakterystycznym są wspomniane już pęcherzyki z płynem surowiczym. Okres inkubacji choroby wynosi zazwyczaj od sześciu do ośmiu dni; owrzodzenie w jamie ustnej zwykle goi się w ciągu siedmiu dni.
Co może wpływać na reaktywowanie wirusa? Choroba ujawnia się pod wpływem silnego stresu, a także innych czynników. To może być m.in.:
- uraz fizyczny,
- zabieg chirurgiczny,
- światło słoneczne,
- wysoka gorączka,
- miesiączka,
- infekcja górnych dróg oddechowych.
Czy wirus HSV jest zaraźliwy?
Opryszczkowe zapalenie jamy ustnej może być przenoszone z osoby na osobę poprzez na przykład ślinę. Przenieść wirusa można niezależnie od tego, czy powierzchnia ust oraz skóry wokół niej wskazuje na zakażenie. Aktywne zmiany chorobowe, takie jak owrzodzenia, przykry zapach z ust czy pęcherze w jamie ustnej, zwiększają znacząco ryzyko zakażenia.
Zarażeni wirusem rodzice mogą przenieść wirusa na swoje dziecko zupełnie nieświadomie. Doprowadzić do rozprowadzenia wirusa, a tym samym rozwoju choroby, mogą przedmioty użytku wspólnego. Jeśli podejrzewamy zakażenie wirusem HSV, należy niezwłocznie skonsultować się z lekarzem. Odpowiednio wczesna reakcja może spowodować lżejszy przebieg choroby oraz znacznie mniej uciążliwe dolegliwości.
Objawy opryszczkowego zakażenia jamy ustnej
Wspomnieliśmy już, że objawy przy zakażeniu wirusem HSV nie zawsze występują. Ich pojawienie się to jednak jasny sygnał do rozpoczęcia intensywnych działań leczniczych, dzięki którym możliwy jest lżejszy przebieg choroby.
Opryszczkowe zapalenie jamy ustnej ma zazwyczaj łagodny charakter. U dzieci zdecydowanie częściej pojawia się ciężki przebieg, który może być związany ze słabszą odpornością. Nasilenie objawów może się zmieniać na przestrzeni lat. Częśto stanowią łagodny dyskomfort, ale niekiedy przeradzają się w chorobę, która wymaga hospitalizacji.
Objawy i leczenie opryszczkowego zapalenia jamy u małych dzieci
U małych dzieci najczęściej występują takie objawy, jak:
- wysoka gorączka, która dochodzi nawet do czterdziestu stopni Celsjusza,
- ślinotok,
- drażliwość,
- nieprzyjemny zapach z ust,
- trudności w połykaniu,
- pęcherze z wydzieliną surowiczą, które pękają, tworząc owrzodzenia.
W przypadku zarażenia wirusem HSV dziecko może odmawiać jedzenia oraz picia, gdyż choroba wpływa na dyskomfort, a także bolesność w jamie ustnej. Utrata apetytu jest dość groźnym objawem, który może doprowadzić nawet do odwodnienia. Wizyta u lekarza pediatry w momencie pojawienia się pierwszych objawów będzie konieczna. Potwierdzenia diagnozy można dokonać poprzez wykonanie badań laboratoryjnych.
Zarażenie się wirusem HSV może mieć także inne objawy. Pojawia się np. złe samopoczucie, bóle mięśni oraz krwawienie dziąseł.
Opryszczkowe zapalenie jamy ustnej – czas choroby
Wspomnieliśmy już, że wirus opryszczki może pozostawać z nami do końca życia. Ogniska choroby pojawiają się jednak stosunkowo rzadko. Wirus opryszczki pospolitej typu 1 może być w stanie uśpienia przez długi czas, dopóki nie wpłyną na niego czynniki aktywizujące. Taka sytuacja może mieć miejsce nawet do pięciu razy w ciągu roku.
W pierwszej fazie choroby, która rozpoczyna się około tygodnia od aktywowania się wirusa, chory może skarżyć się na uczucia swędzenia, pieczenia bądź mrowienia. Następnie dochodzi do formowania się opryszczki, która po jakimś czasie pęka. Ostatni etap opryszczki to strup, który po jakimś czasie odpada.
Diagnoza opryszczkowego zapalenia jamy ustnej
Diagnoza opryszczkowego zapalenia jamy ustnej jest dość trudna. Choroba nie zawsze daje przecież jasne objawy. Do tego, by wykazać zarażenie właśnie tym wirusem, konieczne będzie zapoznanie się z historią chorób pacjenta, a także przeprowadzenie badań fizykalnych.
Występowanie zmian pęcherzykowych, które pękają i prowadzą do pozostawiania blizn, to także objawy pojawiające się przy wielu innych schorzeniach. Mowa tu o chorobach, jak ospa wietrzna, owrzodzenia urazowe, oparzenia termiczne bądź chemiczne, półpasiec, pleśniawki oraz afty.
Leczenie opryszczkowego zapalenia jamy ustnej
Leczenie opryszczki na języku lub gardle polega na stosowaniu leków znieczulających i przeciwgorączkowych, które łagodzą dolegliwości. Skuteczne są również leki przeciwwirusowe, które mogą zahamować rozprzestrzenianie się wirusa. Choroba może być zahamowana także dzięki stosowaniu laseroterapii. Leczenie laserem może zmniejszać ból, a także stan zapalny.
Wiemy już, że zarażenie opryszczką typu pierwszego ma u dzieci inny przebieg. Rodzic musi zatem podjąć odpowiednie kroki, by jak najskuteczniej załagodzić objawy. Szczególnie istotna jest ochrona przed odwodnieniem. Należy podawać dziecku dużo płynów – nie tylko samej wody, ale także rozcieńczonych soków owocowych. Ogromne znaczenie mają także pokarmy: szczególnie popularne jest podawanie lodów, które mogą jednocześnie łagodzić ból.
Nie można zapomnieć również o delikatnym i regularnym myciu zębów u dziecka. Przydać się może do tego lusterko dentystyczne, a także inne narzędzia stomatologiczne. Niepokojące objawy powinny zniknąć po tygodniu lub dwóch.
Kolejne występowanie objawów na tle zapalnym będzie miało na szczęście lżejszy przebieg. Związane jest to z możliwością nagromadzenia się w organizmie człowieka przeciwciał niezbędnych do zwalczania wirusa.
Opryszczkowe zapalenie jamy ustnej – jakie są powikłania?
Z uwagi na występowania w obrębie jamy ustnej bolesnych nadżerek, zarażenie wirusem może prowadzić między innymi do odwodnienia. Picie płynów jest więc bardzo ważne, mimo bólu, który może temu towarzyszyć. Choroby autoimmunologiczne, jak HIV, mogą również prowadzić do częstszego występowania dolegliwości związanych z zarażeniem wirusa HSV.
Warto pamiętać, że opryszczkowe zapalenie jamy ustnej powinno goić się i znikać w ciągu jednego do dwóch tygodni. Z uwagi na występujące objawy, dość trudno jest odróżnić je od innych chorób. Jeśli zmiany skórne związane z opryszczką trwają dłużej, to warto sprawdzić, czy nie mamy do czynienia jednak z inną przyczyną ich występowania.
Diagnoza zapalenia jamy ustnej jest szczególnie istotna w kontekście konsekwencji, jakie może spowodować ta choroba – na przykład zapalenia mózgu. Odpowiednio wczesne wdrożenie leczenia może jednak temu zapobiec.
Opryszczkowe zapalenie jamy ustnej – profilaktyka
Z uwagi na to, jak szybko rozprzestrzenia się wirus HSV, trudno jest właściwie uniknąć zakażenia. Zapobieganie można wdrożyć poprzez ograniczenie kontaktu z osobami zarażonymi lub samodzielne przestrzeganie granic w momencie pojawienia się pierwszych objawów u nas.
Należy stronić od kontaktu ze śliną osoby zarażonej. Mowa tu o szczoteczkach do zębów, naczyniach, sztućcach lub filiżankach. W przypadku dzieci należy pilnować, by ich zabawki zawsze były czyste; ogromne znaczenie ma także utrzymywanie codziennej higieny, na przykład poprzez mycie dłoni.
Jeśli dojdzie u nas do opryszczkowego zapalenia jamy ustnej, to warto zainwestować w niektóre suplementy. Szczególnie pomocne będą witaminy z grupy B; dobrze jest spożywać bogate w nie warzywa. Polecane są brokuły, papryka, szpinak, buraki, soczewica oraz szparagi.
Z uwagi na rany w jamie ustnej, nie zaleca się przyjmowania pikantnych potraw. Zdarza się, że to właśnie one mogą aktywizować wirusa i prowadzić do bolesnych dolegliwości. Należy unikać sytuacji, w których może dojść do pogorszenia stanu w jamie ustnej, a więc do jedzenia podchodzimy ostrożnie i nie mówimy w trakcie przeżuwania.
Szczególnie ostrożne powinny być osoby noszące aparaty ortodontyczne. Poleca się im korzystnie z wosku ortodontycznego. Substancja ta wygładza urządzenia dentystyczne, co zapobiega podrażnieniom.
FAQ:
1. Czy wirus opryszczki typu pierwszego może zaatakować ponownie?
Tak, zarażenie wirusem HSV oznacza, że może on się uaktywniać w dowolnym momencie naszego życia. Najczęściej do pojawienia się dolegliwości dochodzi na skutek stresu lub innych czynników.
2. Czy wirusem opryszczki typu 1 można zarazić się poprzez ślinę?
Wirus HSV przenosi się z jednej osoby na drugą właśnie poprzez ślinę. Niebezpieczne może być również używanie tych samych przedmiotów, na przykład ręczników czy szczoteczki do zębów.
3. Czym objawia się opryszczkowe zapalenie jamy ustnej?
Choroba ta może przebiegać bezobjawowo. Jeśli pojawiają się dolegliwości, to mamy wówczas do czynienia z pęcherzykami z płynem surowiczym, które umiejscowione są praktycznie w całej jamie ustnej.